Kómp geer d’r neit oet? Vraog Veldeke krènk Zitterd: saer jaor en daag helpe veer uch mit de sjriefwies van ’t Zittesj. Hie ónger nog ein paar handjvate.
1. Plat kalle en sjrieve; de klinker “ae”
De klank “ae” heurs te ouch in ‘t Holles, mer dan in weurd die geleend zeen oet anger tale. Zo es ordinair, affaire en airconditioning.Veer sjrieve altied “ae”. De a veurop. Aezelsbrök: de eesjte letter in ‘t alfabet sjteit veurop.
Veurbeelde:
vaer, laeg, waeg, waerberich, verbaetere, Sjtaeveswaert, zjwaegelke.
2. Plat kalle en sjrieve; de klinker “ao”
Bie “ao” steit de “a” veurop, net wie bie “ae”. In ’t zuje van
Limburg is de klank angesj ( Kirkraoj, Vaols). Dao sjprik me
“ao” gevolg door ein korte “a” oet. Dus “ao-a”. Daoveur wurt altied “oa” gesjraeve. In Midde-Limburg kump dat neit veur. Dao sjrieve ze geweun “ao”, mit de “a” veurop.
Veurbeelde:
nao, knaok,straot, paol, braoje, maot,aovend.
3. Plat kalle en sjrieve: “ou”of “au”.
Dat is get wo väöl luuj muite mit höbbe. Toch is ’t mekkellik.
Wurt d’r in ’t Holles “ou”of “au” gesjreve dan doon veer dat ouch in ’t plat. Veurbeeld: klauwen is in ’t plat klauwe, rouwen is in ’t plat rouwe. Is d’r in ’t Holles gein vergeliekbaar woord, dan wurt ’t vanzelf “ou”.
Väöl luuj sjrieve “aug”of “oug”. Dat is aevel neit goud. Limburgs is ’n zachte sjtreektaal mit zachte klanke. Neit zo sjreverig es Holles of Dutsj. Dus ’t Hollese “ook” is in ’t plat “ouch”.
Veurbeelde: ouch, louf, koupe, rouve, gelouf (z.nw.)
En wiejer:
– Sjrief modern weurd wie in ’t Holles : computer en neit kompjoeter.
– Sjrief ’t lidwoord es ’n of ‘ne of ‘t (neit et of ut).